III. Aanwezige risico's

Gevolgen coronavirus
Als gevolg van het coronavirus zijn naar de huidige inzichten de volgende risico’s te benoemen.

Versoepelde TOZO regeling
De crisissituatie leidt er toe dat mensen hun baan verliezen en in sommige gevallen een bijstandsuitkering moeten aanvragen. Dit leidt tot een toename van het aantal uitkeringsgerechtigden en de kosten voor de gemeenten. Deze werkzoekenden moeten opnieuw richting werk begeleid worden door middel van een re-integratietraject. We verwachten ook her-instroom van mensen die recent door de gemeente aan het werk zijn geholpen. Dit zijn vaak mensen die een afstand hebben tot de arbeidsmarkt, zoals statushouders, personen in een isolement of mensen met een beperking.
Voor zelfstandig ondernemers is een aparte bijstandsregeling, Tijdelijke overbruggingsregeling zelfstandig ondernemers (TOZO). Er wordt  veel aanspraak op gedaan. De uitkering wordt onder versoepelde voorwaarden verstrekt aan zelfstandig ondernemers die geraakt zijn door de crisis voor de periode van 1 maart tot 1 juni 2020.  
Gemeenten krijgen de kosten voor de TOZO uitkeringen voor levensonderhoud volledig vergoed van het Rijk, inclusief een vergoeding voor de verwerking van de aanvragen.

(Bijzondere) bijstand
Samenhangend met bovenstaande, verwachten we dat mensen die vanwege de coronacrisis hun baan zijn verloren, vaker aanspraak moeten maken op de (bijzondere) bijstand. Dit kunnen mensen zijn met een bijstandsuitkering, maar ook mensen die een andere uitkering ontvangen (bijvoorbeeld WW) of tijdelijk minder inkomsten uit arbeid hebben. Speciale aandacht hierbij voor zelfstandig ondernemers die in verschillende branches zwaar geraakt worden door de crisis.  

Doelgroepenvervoer
Vanwege de maatregelen van de overheid neemt het doelgroepenvervoer af. Het leerlingenvervoer rijdt sinds 16 maart niet meer. Er zijn slechts enkele leerlingen die naar de noodopvang worden gebracht. Ook in het Wmo-vervoer is sprake van een afname. Momenteel worden alleen de noodzakelijke ritten gereden, bijvoorbeeld vervoer naar doktersafspraken.
Door de afname in het vervoer hebben de vervoerders nauwelijks inkomsten, zij hebben echter wel te maken met vaste lasten. De vervoerders kunnen, onder voorwaarden, een beroep doen op de werktijdverkortingsregeling van het Rijk. De personeelskosten bedragen 60% van de totale kosten. Overige vaste kosten die doorlopen zijn de verzekeringen, de leasecontracten, huisvesting en parkeerplaatsen en bedrijfsinfrastructuur. Het grootste knelpunt zit in de doorlooptijd van de regeling. Het risico is dat de vervoerders hierdoor failliet gaan en wij geen vervoer meer hebben als alles weer opstart.
De gemeente komt de vervoerders tegemoet door betalingen te doen ter hoogte van 70% van de gemiddelde omzet over de laatste 6 maanden. Dit doen we in de vorm van bevoorschotting die na verrekening achteraf (deels) als coulancebatalingen beschouwd zullen worden. De wijze van bepalen van de coulance wordt nog vastgesteld. Daarnaast worden de vervoerders doorbetaald voor de gereden ritten.  Deze voorschotbetaling past binnen de begroting van het Wmo-vervoer en het leerlingenvervoer.

Openeinde regelingen Algemeen
De gemeente is op basis van diverse wet- en regelgeving verplicht om hulp of assistentie te verlenen. Dit worden ook wel de open einderegelingen genoemd. De middelen die voor deze regelingen beschikbaar zijn in de begroting kunnen niet toereikend zijn om de werkelijke aanvragen te dekken, indien de vraag onverwacht sterk stijgt. Dit is bijvoorbeeld het geval bij het minimabeleid (waaronder de bijzondere bijstand), de gemeentelijke schuldhulpverlening, Wmo-maatwerkvoorzieningen (zoals hulp bij het huishouden en Begeleiding), bijstandsuitkeringen, de taken die zijn belegd bij IJmond Werkt! in het kader van de Participatiewet en de uitvoering van de Jeugdwet.

Verwacht wordt dat de kosten voor het Sociaal Domein, met name door de uitvoering van de Jeugdwet, zullen toenemen. Onder andere door de ontwikkelingen op het gebied van de zorgvraag.

Open einde regeling: Abonnementstarief
Een specifiek risico van de open einde regelingen is de eigen bijdrage voor Wmo; het abonnementstarief. Vanaf 1 januari 2019 geldt een vast bedrag als eigen bijdrage voor Wmo-voorzieningen. Dit bedrag is maximaal € 17,50 per vier weken. Dit leidde tot een stijging in het aantal voorzieningen. We zagen de stijging met name voor hulp bij het huishouden, begeleiding en  woonvoorzieningen. De stijging is gemiddeld tussen 13% en 20%. Ook andere ontwikkelingen zoals langer zelfstandig wonen hebben invloed op de stijging. Deze ontwikkelingen zien we echter al een aantal jaar. De stijging in 2019 is hoog in vergelijking met eerdere jaren.

Wij gaan er vanuit dat het Rijk deze ontwikkeling onderkent en met maatregelen komt. Dit kan zijn een aanvullende vergoeding voor de gemeenten of het aanpassen van het beleid.

Bijsturingsmaatregel:  in deze jaarstukken zien we een overschrijding van het budget voor jeugdhulp en het abonnementstarief. Bij de Perspectiefnota en 1e Bestuursrapportage 2020 worden bijsturingsmaatregelen voorgelegd aan de raad. Het risico blijft daardoor gelijk aan het berekende risico uit de Begroting 2020.

Continuïteit van zorg
Er zijn momenteel zorgen over de financiële weerbaarheid van een aantal jeugdhulp organisaties in de regio. Hierdoor kan de continuïteit van zorg aan kinderen en jongeren in de regio mogelijk in gevaar komen. Vanuit deze verantwoordelijkheid die de gemeente hierin heeft, monitoren de gemeenten in de jeugdhulpregio gezamenlijk, in nauw overleg met desbetreffende aanbieders, de financiële positie van de organisaties. Daar waar nodig worden de sturing- en toezichtmogelijkheden aangescherpt. Indien nodig ook in afstemming met de Jeugdautoriteit en het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport.

Tarieven jeugdhulp
Een aantal zorgaanbieders hebben bezwaar gemaakt tegen de door de gemeente gehanteerde normtarieven van zes productgroepen jeugdhulp. Na onderzoek door Berenschot bleken deze normtarieven inderdaad te laag. Er vinden nu gesprekken plaats over een redelijke vergoeding voor deze zes productgroepen. Het resultaat van de gesprekken is onzeker maar kan leiden tot een verhoging van de tarieven en een nabetaling. Dit is aanvullend op de eerder ingeschatte hogere kosten, waarmee het budget is verhoogd.

Bijsturingsmaatregel: Bij de Perspectiefnota en 1e Bestuursrapportage 2020 worden bijsturingsmaatregelen voorgelegd aan de raad. Het risico blijft daardoor gelijk aan het berekende risico uit de Begroting 2020.

IJmond Werkt
In de aangepaste GR is de berekening van de bijdrage per gemeente in de re-integratiekosten van IJmond Werkt! veranderd. Waar voorheen de kosten werden verdeeld op basis van de bijdrage vanuit het Rijk gebeurt dat in de nieuwe GR op basis van het aantal inwoners per gemeente. De bijdrage van Velsen aan Ijmond Werkt! kan hierdoor afwijken van het oorspronkelijke bedrag. Daarnaast is de uiteindelijk verdeling van de kosten ook afhankelijk van het resultaat van Ijmond Werkt! en de uitkering voor de sociale  werkvoorziening vanuit het Rijk. De werkelijke bijdrage van Velsen aan de gemeenschappelijke regeling Ijmond Werkt! is hierdoor onzeker.

Nieuwe normbedragen onderwijshuisvesting
De gemeenteraad heeft in zijn vergadering van september 2019 de nieuwe Verordening voorzieningen huisvesting onderwijs , incl. de verhoogde normbedragen, vastgesteld. De normbedragen zijn verhoogd om de prijsontwikkeling van de afgelopen jaren te compenseren, ook zijn de effecten van de nieuwe eisen in het bouwbesluit verwerkt. De hogere normbedragen hebben vooral effect op het nieuwe Masterplan Onderwijshuisvesting 2021-2037 / Integraal Huisvestingsplan 2021-2037. Het financiële effect is nog niet in te schatten.

BTW sport
Tot en met 2018 valt het gelegenheid tot geven van sport voor de gemeente onder het btw regime. Dit houdt in dat de gemeente btw afdraagt en de btw kan terug vragen. Vooral bij investeringen is dit gunstig. Deze voordelige regeling vervalt vanaf 2019.

De gemeenten worden gecompenseerd voor het nadeel. Voor 2019 is er € 185 mln subsidie beschikbaar.  Het totaalbedrag van de ingediende aanvragen heeft het vastgestelde uitkeringsplafond overschreden. De aanvragen worden naar rato (81,7%) verdeeld en de gemeente Velsen heeft een bedrag ontvangen van € 0,7 mln. Uiterlijk 31 januari 2021 vindt per gemeente een herziening en vaststelling plaats. Dit kan betekenen dat een gemeente een extra uitkering krijgt, of dat er een bedrag wordt teruggevorderd.

Imagoschade
Als gevolg van incidenten in de eigen sportaccommodaties of elders in de regio kan er imagoschade optreden. Hierbij kan men denken aan legionella, agressiviteit, ernstige overlast, veiligheidsproblemen, etc. Het gevolg van deze schade is o.a. terugloop bezoek en inkomstenderving. De organisatie heeft maatregelen getroffen door werkafspraken en het werken met protocollen. Zo is het cruciaal hoe bij incidenten de communicatie naar alle betrokkenen verloopt.

Garanties / Borgstellingen / Achtervang borgstellingen
Dit is het risico dat een partij waarvoor Velsen borg staat niet meer aan zijn/haar verplichtingen kan voldoen. De gemeente Velsen staat borg voor leningen van diverse sportverenigingen tot een bedrag van € 406.000 (per 31-12-2019). Deze tellen voor 10% mee in het risico.