III. Aanwezige risico's

Gevolgen coronavirus
Als gevolg van het coronavirus zijn naar de huidige inzichten de volgende risico’s te benoemen.

Treasury
Het effect van de maatregelen van de overheid  kan betekenen dat de gemeente in 2020 meer kosten en minder inkomsten krijgt als gevolg van het virus. Als hier geen tijdige compensatie van het Rijk tegenover staat dan zal de gemeente zelf voor extra financieringsmiddelen moeten zorgen. Dit kan leiden tot extra rentelasten die niet voorzien zijn in de begroting van 2020 en volgende jaarschijven.
Daarnaast zijn er signalen dat het niveau van de rentepercentages zou kunnen gaan oplopen als gevolg van een recessie die wordt veroorzaakt door het virus.

Vastgoed
Een aantal gebruikers van het gemeentelijk vastgoed (gebouwen en gronden) kan  hun gebruikersvergoeding aan de gemeente niet voldoen.  Aan hen kan op verzoek uitstel van betaling worden verleend tot 1 oktober 2020. Dit geeft het  risico van afboekingen doordat de gebruikersvergoeding uiteindelijk niet kan worden voldaan.
Enkele kopers/erfpachters, waarmee een koopovereenkomst dan wel een erfpachtovereenkomst is gesloten, wensen de overdracht c.q. de vestiging van het recht van erfpacht uit te stellen.  Dit  uitstel van de datum van overdracht c.q. de vestiging van het recht van erfpacht wordt verleend voor een periode van maximaal 6 maanden.  De opbrengsten  komen uitgesteld binnen en worden onzekerder.

Belastingen

• De gemeentelijke belastingaanslagen 2020 zijn overeenkomstig de planning 2020 opgelegd. De betalingen van het verzamelbiljet (woz-beschikking, ozb, afvalstoffenheffing, rioolheffing en hondenbelasting) lopen grotendeels via automatische incasso. Inmiddels is daar de eerste termijn van geïncasseerd.
• Het proces van outsourcing komt onder druk te staan door het op afstand overleggen.  Dit onderwerp vraagt veel afstemmingsoverleg.  Eveneens op het terrein van de uitvoeringswerkzaamheden.
• We verwachten meer bezwaren  omdat veel burgers thuis zijn en “tijd over” om een bezwaar in te dienen tegen de WOZ waarde.
• Voorts heeft het besluit om ondernemers uitstel van betaling te verlenen tot 1 juli tot gevolg dat de werkzaamheden als herinneren, aanmanen, dwangbevelen etc. later in het jaar komt. Door de coronacrisis zullen ook burgers om uitstel van betaling en kwijtschelding verzoeken.

Sport
Alle sportaccommodaties zijn tot nader order gesloten, verenigingen en gebruikers zijn hiervan op de hoogte gebracht. Momenteel zijn alle facturen/betalingen opgeschort. Hierdoor zijn er geen verhuuropbrengsten.   Diverse onderhoudsprojecten worden nu (vervroegd) uitgevoerd. Inleenpersoneel is voor zover mogelijk uit geroosterd.  Ook helpen een aantal collega’s bij andere afdelingen om de druk(te) t.g.v. de coronamaatregelen op te vangen.  Het bedrag aan gemiste inkomsten is sterk afhankelijk van de duur van de maatregelen.

Bedrijfsvoering/Automatisering
Nagenoeg alle medewerkers werken thuis en zijn uitgerust met laptops, mobiele telefoons en grote schermen voor zover nodig en video conferencing tooling is beschikbaar gesteld. De totale Kosten zijn  nog niet goed in te schatten. Alle bovenstaande kosten zijn gemaakt t.b.v. corona. Ze zijn echter niet volledig voor niets. Alle acties en aanschaffingen zijn goed bruikbaar na corona.

Outsourcing ICT
Het project loopt uit door de coronacrisis. Dit omdat het tweede deel van de aanbesteding uit 2 onderhandelrondes bestaat die we bij voorkeur persoonlijk doen. Ook de betreffende leveranciers hebben deze voorkeur.  De voorbereiding van de aanbestedingsdocumenten gebeurt digitaal. Ook deze voorbereiding loopt  enkele weken uit omdat Automatisering personeel moest inzetten voor de opvang van de crisis.

Algemene uitkering
Bij de algemene uitkering uit het gemeentefonds zijn een aantal onzekerheden te benoemen die hieronder kort worden toegelicht.

Algemeen
De ontwikkelingen rond de algemene uitkering zijn moeilijk te voorspellen. Bij elke nieuw verschenen circulaire blijken inzichten gewijzigd. Dit houdt in dat de hoogte van de algemene uitkering van circulaire op circulaire sterk kan afwijken. Dit geeft veel onzekerheid in het meerjarenperspectief.

Nieuwe verdeelmodellen
De wijze van verdeling van het gemeentefonds over de gemeenten wordt met ingang van 2021 herzien. De wijziging betreft:

• invoering van een (nieuw) verdeelmodel sociaal domein;
• herziening van de overige onderdelen van de algemene uitkering.

De wijziging geeft een structurele verandering van de verdeling van de inkomsten en heeft daarmee direct een effect op het meerjarenperspectief van Velsen. Het is nog onduidelijk welk financiële effect dit zal hebben en op welke wijze dit gefaseerd wordt ingevoerd.

Daarnaast is op dit moment discussie over de validiteit van de voorgestelde verdeelmodellen. Dit betreft met name de uitlegbaarheid van de verschillen. Het is mogelijk dat (een deel van) de herijking op een later moment in zal gaan.  

BTW compensatiefonds
Een deel van het gemeentefonds is afgescheiden om gemeenten te compenseren voor de betaalde BTW. Uit dit BTW Compensatiefonds worden op basis van declaraties de werkelijke uitgaven BTW vergoed. Aan het fonds is een plafond gekoppeld.

Op de lange termijn bestaat het risico dat het totaalbedrag aan btw declaraties het plafond overschrijdt. Dit houdt in dat via een korting op de algemene uitkering de btw kosten niet meer volledig aan de gemeenten worden vergoed.

Stijgende marktrente
Als de rente op de geld- en kapitaalmarkt zich ongunstig ontwikkelt ten opzichte van de percentages die in de begroting zijn opgenomen, moeten we rekening houden met extra rentelasten (zie ook de Paragraaf financiering). De ontwikkeling van de rente is moeilijk in te schatten. De rente is momenteel historisch laag. De kans dat dit risico zich voordoet is geschat op 25%.
Voor het jaar 2020 is rekening gehouden met een rentepercentage van 1,052% voor langlopende leningen. Op dit moment ligt de marktrente voor leningen met een looptijd van 15 jaar rond de 0,4%. De verwachting is dat jaarlijks gemiddeld € 15 mln aan nieuw aan te trekken leningen nodig is.  Als de rente met 1% zou stijgen en uitgaande van gemiddeld een half jaar rente is het risico circa 0,35% van € 15 mln.

Privacywetgeving
De Europese Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG) bevat de verplichting tot het melden van zogenaamde datalekken. Een datalek is een beveiligingsincident waarbij sprake is van toegang tot, vernietiging, wijziging of het vrijkomen van persoonsgegevens zonder dat dit ook de bedoeling is van de organisatie.

Een datalek moet worden gemeld bij de Autoriteit Persoonsgegevens. Tevens kan het noodzakelijk zijn dat het datalek wordt gemeld aan de betrokken personen. De Autoriteit Persoonsgegevens kan (hoge) boetes opleggen in het geval er ten onrechte geen melding hiervan heeft plaatsgevonden.
Een dergelijke boete kan ook opgelegd worden als de Autoriteit Persoonsgegevens vaststelt dat de organisatie nalatig is geweest in het beveiligen van de persoonsgegevens en dat daardoor ‘het lek’ is ontstaan. De melding zelf levert geen straf op, maar is juist bedoeld om de betrokken organisatie te stimuleren de (kwalijke) gevolgen van het datalek zo snel mogelijk te beperken.

Invoering vennootschapsbelasting (Vpb)-plicht voor gemeenten
Met ingang van 1 januari 2016 is de vennootschapsbelasting (Vpb) ook voor overheidsbedrijven van toepassing. Voor de overheids(bedrijven) is de fiscale terminologie van toepassing en wordt gesproken over het ondernemingsbegrip en fiscale winst. Deze fiscale terminologie en definities wijken af van de BBV-regelgeving op basis waarvan de gemeente de begroting en jaarrekening opstelt. De vraag die centraal staat is welke (clustering van) activiteiten fiscaal gezien als “onderneming” worden aangemerkt. Daar waar activiteiten Vpb-plichtig zijn en sprake is van fiscale winst leidt dit tot een financieel effect.

De inventarisatie van de Vpb-plichtige activiteiten is door een fiscalist getoetst. Voor het jaar 2016 heeft de Belastingdienst onze aangifte vastgesteld en is Velsen niet aangemerkt als ondernemer. In het voortraject hebben zij het dossier kleinschalig ondernemerschap' beoordeeld.
De activiteiten die mogelijk een 'fiscaal risico' vormen, indien er de komende jaren sprake is van winst, betreffen de exploitatie van de zeekade en de grondexploitaties.

Grondexploitaties
Het risico voor de grondexploitaties wordt jaarlijks berekend in de Meerjarenprognose Grondexploitaties (MPG) ten tijde van het opstellen van de jaarstukken. Het risico is opgebouwd uit diverse projectrisico’s. De risico's inzake de grondexploitatie zijn in totaal te kwantificeren op € 1,2 mln, zoals toegelicht in de paragraaf Grondbeleid. Dit bedrag kan worden afgedekt, na aanvulling uit de algemene reserve, door de Algemene reserve grondbedrijf. Zie paragraaf grondbeleid.

Asbest algemeen
Voor de bekende asbestsaneringen is budget beschikbaar. Ondanks meerdere onderzoeken en inventarisaties blijft er een reële kans dat asbest wordt aangetroffen in gebouwen of in de openbare ruimte. De hoogte van dit risico is niet te kwantificeren.

Sporthallen
Met de Belastingdienst vinden onderhandelingen plaats over al dan niet ten onrechte ontvangen vooraftrek van btw over de jaren 2015-2018. Hieruit kan een claim van de belastingdienst voortkomen, die op dit moment niet te kwantificeren is.

Garanties / Borgstellingen / Achtervang borgstellingen
Hypotheken
Dit is het risico dat een partij waarvoor Velsen borg staat niet meer aan zijn/haar verplichtingen kan voldoen. De gemeente Velsen staat borg voor leningen van Telstar tot een bedrag van € 121.000 (per 31-12-2019). Deze tellen voor 10% mee in het risico.

Hypotheken
De gemeente staat op basis van een oude regeling borg bij diverse banken voor hypothecaire leningen voor een bedrag van € 3,8 mln (per 31-12-2019). Op basis van ervaringscijfers, de lage hypotheekrente  en de overspannen huizenmarkt wordt het risico bijgesteld van 10% naar 1%.